സ്വപ്നം, സ്മൃതി, ബോധം : ഒരു ലഘുവിവരണം

വെള്ളെഴുത്തുമാഷിന്റെ ഈ സുന്ദര ലേഖനവും കണ്ണൂസ് ജീയുടെ ഈ കമന്റും കണ്ടപ്പോൾ തോന്നിയ ഒരു വട്ടിന് എഴുതിയ കുറിപ്പാണിത്. സമഗ്രമല്ല. ഈ വിഷയത്തിലെ മൂന്നാലു തിയറികളെ ഒരുമിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് 2004-ൽ വന്ന ഴാങ്ങ് മോഡൽ ആണ് പ്രധാനമായും വിശകലനത്തിന് അവലംബം. തിയറികളുടെ ചരിത്രമോ വിശദാംശമോ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ല. ഒപ്പം ചേർത്തിട്ടുള്ള ചിത്രങ്ങൾ ലളിതവൽകൃത മോഡലാണ് കാണിക്കുന്നത് - കൃത്യമല്ല; കാര്യം മനസ്സിലാവാൻ മാത്രം ഉള്ളത്.

സ്വപ്നങ്ങളെ ആദ്യമായി ശാസ്ത്രീയ വിശകലനത്തിനു വിധേയമാക്കിയത് നമ്മുടെ സിഗ്മണ്ട് ഫ്രോയിഡ് അപ്പൂപ്പനാണ്. ഫ്രോയിഡിന്റെ മന:ശാസ്ത്ര വിശകലനമനുസരിച്ച് സ്വപ്നം എന്നത് പൂർത്തിയാവാത്തതോ തീവ്രമായതോ ആയ അബോധ ചോദനകളുടെ സഫലീകരണമാണ്. എല്ലാ സ്വപ്നത്തിനും ഉപബോധ തലത്തിൽ അർത്ഥമുണ്ടെന്നും ഒരുതരം സിംബോളിക് സംവേദനമാണു സ്വപ്നങ്ങളിലൂടെ മനസ്സ് നടത്തുന്നതെന്നും ഫ്രോയിഡ് വിശദീകരിച്ചു. ഇന്നും തത്വ ചിന്തകർ ഫ്രോയിഡിയൻ ചിന്താ രീതിയാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത് ; ഒരുപക്ഷേ അതിന്റെ കാല്പനിക സൌന്ദര്യമാവാം കാരണം.

എന്നാൽ മസ്തിഷ്കശാസ്ത്രം വികസിച്ചപ്പോൾ ആ കാഴ്ചാപ്പാട് തിരുത്തപ്പെടുകയോ പുതുക്കി എഴുതപ്പെടുകയോ ചെയ്തു. ഇന്നത്തെ വിശദീകരണമനുസരിച്ച് സ്വപ്നങ്ങൾ ഓർമ്മയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്. വൈകാരികമായ അർത്ഥതലങ്ങൾ അതിനു തീരെയില്ല എന്നല്ല, പക്ഷേ ആദ്യമായും അവസാനമായും അവ തലച്ചോറിലെ ഓർമച്ചീളുകളുടെ ഒരു പെറുക്കിക്കൂട്ടലാണ്.
നമ്മുടെ സ്മൃതിയെ/ഓർമ്മയെ നിർണ്ണയിക്കുന്ന മസ്തിഷ്ക പ്രക്രിയയ്ക്ക് പ്രധാനമായും രണ്ട് വിഭാഗങ്ങളുണ്ട് - വ്യവഹാര സ്മൃതി മണ്ഡലം (working memory), സ്മൃതി സംഭരണ മണ്ഡലം (memory storage).


ഇതിൽ വ്യവഹാര സ്മൃതി മണ്ഡലമെന്നത് ബോധവും അബോധവുമായ എല്ലാ അറിവുകളുടെയും ആദ്യ പ്രോസസിംഗ് നടക്കുന്ന സ്ഥലമാണ്. പരിതസ്ഥിതിയിൽ നിന്ന് കണ്ണുകളും കാതുകളും ഉൾപ്പടെയുള്ള 11 ഇന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ * തലച്ചോറിനു ലഭിക്കുന്ന അറിവുകളാണ് ഇവിടെ പ്രോസസ് ചെയ്യപെടുന്നത്. ഇന്ദിയങ്ങളിൽ നിന്നും പുത്തനായി വരുന്ന അറിവുകളെ ആദ്യം ഇന്ദ്രിയ സ്മരണ എന്നൊരു മണ്ഡലത്തിൽ സ്വീകരിച്ചിട്ട് അവയെ പിന്നെ വ്യവഹാര സ്മൃതി മണ്ഡലത്തിലേയ്ക്കു മാറ്റുകയാണു മസ്തിഷ്കം ചെയ്യുന്നത് എന്നൊരു കാഴ്ചപ്പാടുമുണ്ട്. അതെന്തുതന്നെയായാലും സജീവ സ്മൃതി മണ്ഡലമെന്നത് നമ്മുടെ ഉണർവിന്റെയും ബോധത്തിന്റെയും മുഖമുദ്രയാണെന്ന് ഉറപ്പിച്ചുപറയാം.

ബോധ സ്മൃതിയും അബോധ സ്മൃതിയും

ഓർമ്മകളുടെ സ്വഭാവം അനുസരിച്ച് രണ്ട് വിശാല വിഭാഗങ്ങളുണ്ടെന്നു പറയാം - ബോധ സ്മൃതിയും (conscious memory) അബോധ സ്മൃതിയും (non conscious memory). ഇന്ദ്രിയങ്ങളിൽ നിന്നു വരുന്ന വിവരങ്ങളിൽ വിവരണാത്മകമായ വസ്തുതകൾ ബോധതലത്തിൽ തന്നെ മസ്തിഷ്കത്തിൽ സൂക്ഷിക്കപ്പെടേണ്ടവയാണ്. എഴുത്ത് , വര, ചിഹ്നങ്ങൾ, ആംഗ്യം എന്നിവയുപയോഗിച്ച് മറ്റൊരാൾക്ക് വിവരിച്ചുകൊടുക്കാവുന്ന ഓർമ്മകളാണ് ബോധസ്മൃതി വിഭാഗത്തിലുള്ളത്. നമ്മുടെ ചുറ്റുപാടുകളിൽ നിന്നും നമുക്കു കിട്ടുന്ന അറിവുകളിൽ വളരെ ചെറിയൊരു ഭാഗമേ ബോധസ്മൃതിയായി രൂപപ്പെടുന്നുള്ളൂ. ബാക്കിയത്രയും അബോധ തലത്തിൽ ശേഖരിക്കപ്പെടുന്ന വിവരങ്ങളാണ്. ഉദാഹരണത്തിനു അറിയാത്ത ഒരു വഴിയിലൂടെ നിങ്ങൾ ഡ്രൈവ് ചെയ്ത് ഒരു സുഹൃത്തിന്റെ വീട് തേടി പോകുന്നുവെന്നിരിക്കട്ടെ. വഴിയരികിൽ മേയുന്ന പശു മുതൽ സൈൻ പോസ്റ്റുകളും ട്രാഫിക് ലൈറ്റുകളും വരെ നിങ്ങളുടെ വ്യവഹാര സ്മൃതിമണ്ഡലത്തിൽ പ്രവേശിക്കുന്നുണ്ട്. അതിൽ നിങ്ങൾക്ക് വഴിയോർത്ത് വയ്ക്കാൻ ആവശ്യമെന്ന് നിങ്ങൾ ബോധപൂർവ്വം ചിന്തിച്ചു വയ്ക്കുന്ന കാര്യങ്ങൾ മിക്കതും ബോധസ്മൃതിയുടെ ഭാഗത്ത് താത്കാലികമായി ശേഖരിക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ അങ്ങനെയോർത്തുവയ്ക്കുന്ന കാര്യങ്ങളുടെ മുന്നോ നാലോ ഇരട്ടി കാര്യങ്ങൾ അബോധസ്മൃതിയായി ശേഖരിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട് - ഗിയർ മാറ്റുന്ന പ്രവർത്തി, ബ്രേക്ക് ചവിട്ടുന്നത്, സ്റ്റീരിയോയിൽ നിന്നും വരുന്ന പാട്ട്, റോഡ് മുറിച്ചു കടക്കുന്ന വൃദ്ധ, വഴിവക്കിൽ മേയുന്ന പശു ദൂരെ പട്ടം പറത്തുന്ന കുട്ടി - ഇതൊക്കെ അങ്ങനെ നിങ്ങളുടെ മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ ഒരു കോണിൽ പെറുക്കി വയ്ക്കപ്പെടുന്നുണ്ട് ! എന്നാൽ (വഴി ഓർത്തുവയ്ക്കുക എന്ന) നമ്മുടെ ‘ആവശ്യത്തിനു’ ഉപകരിക്കാവുന്ന ഓർമ്മത്തുണ്ടുകൾ വീണ്ടും വീണ്ടും ചിന്താരൂപത്തിൽ ആവർത്തിക്കപ്പെടുന്നതിലൂടെ ഒരു മൂർത്ത ഓർമ്മയായി മാറുന്നു. മറ്റ് ‘അനാവശ്യ’ വസ്തുതകൾ ഡിലീറ്റ് ചെയപ്പെടുകയോ പുനർചിന്തനം എന്ന വ്യായാമം ഇല്ലാതെ നശിച്ചു പോകുകയോ ചെയ്യുന്നു. അബോധ സ്മൃതികളാണ് സ്വപ്നങ്ങളുണ്ടാവുന്നതിന്റെ പിന്നിൽ. അതേ കുറിച്ച് താഴെ പറയുന്നുണ്ട് . ഇപ്പോൾ ഒരു കാര്യം മാത്രം ഓർത്തുവയ്ക്കുക : സ്മൃതികൾ തലച്ചോറിൽ എവിടെയായിരുന്നാലും അതിനെ ബോധ/അബോധ വിഭാഗങ്ങളായി വർഗ്ഗീകരിക്കാം; അതായത് സ്മൃതികൾ ഉണ്ടാവുന്നതിന്റെ രീതിക്കനുസൃതമായല്ല മറിച്ച് അതിന്റെ ഉള്ളടക്കത്തിന്റെ സ്വഭാവമനുസരിച്ചാണു ഈ വർഗ്ഗീകരണം

ഓർമ്മകൾ ഉണ്ടാകുന്നത് . . .

വ്യവഹാര സ്മൃതി മണ്ഡലം എന്നത് ഒരു ഓർമ്മ ശേഖരണ മണ്ഡലമല്ല. അവിടെ ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ മനസിലെത്തിക്കുന്ന അറിവുകളുടെ പ്രൊസസ്സിംഗും വർഗ്ഗീകരണവുമൊക്കെയാണ് നടക്കുക. ഈ അറിവുകളെ ഓർമ്മകളാക്കി ശേഖരിക്കാൻ മനസിനു മറ്റൊരു ഭാഗമുണ്ട്. അതാണു സ്മൃതി ശേഖരണ മണ്ഡലം. ഇതിനെ വീണ്ടും രണ്ടായി വിഭജിക്കാം : ഹ്രസ്വകാല സ്മൃതി (temporary memory) എന്നും ദീർഘകാല സ്മൃതി (long term memory) എന്നും. ഏതാണ്ട് 1 മണിക്കൂർ വരെ ഓർമ്മ തങ്ങി നിൽക്കുന്ന മനസിന്റെ ഭാഗമാണ് ഹ്രസ്വകാല സ്മൃതി മണ്ഡലം. 1 മണിക്കൂർ മുതൽ ഒരായുഷ്കാലം വരെ ഓർമ്മകളെ സംഭരിക്കുന്നയിടമോ ? ദീർഘകാലസ്മൃതി മണ്ഡലവും.

ഇന്ദ്രിയ സ്മൃതിമണ്ഡലത്തിൽ സ്വീകരിക്കപ്പെടുന്ന അസംഖ്യം അറിവുകളിൽ എതെങ്കിലുമൊന്നിലേക്ക് നാം ശ്രദ്ധതിരിക്കുന്നുവെന്നിരിക്കട്ടെ; മുകളിലത്തെ ഉദാഹരണത്തിൽ : ഡ്രൈവ് ചെയ്ത വഴി ഓർക്കാൻ വഴിവക്കിലെ ഒരു പരസ്യപ്പലക ഓർത്തുവയ്ക്കാനുള്ള ശ്രമം. ഈ ‘ശ്രമം’ മൂലം ആ പരസ്യപ്പലകയുടെ ദൃശ്യവും സ്ഥാനവും നിങ്ങളുടെ സജീവ സ്മൃതിമണ്ഡലത്തിൽ പ്രോസസ് ചെയപ്പെടുകയും അവിടെ നിന്ന് ഒരു ഹ്രസ്വകാല സ്മൃതി ഫയൽ ആയി മാറ്റപ്പെടുന്നു (വലതു വശത്തെ ചിത്രം 1 ** വലുതാക്കി കാണുക). ഒന്നുരണ്ടു വട്ടം പരസ്യപ്പലകയെക്കുറിച്ചുള്ള ചിന്ത നാം മനസ്സിലിട്ട് റിഹേഴ്സ് ചെയ്യുന്നതോടെ ഈ ഓർമ്മ ഹ്രസ്വകാലസ്മൃതിയിൽ നിന്നും ഒരു ദീർഘകാല ഓർമ്മയായി മാറ്റപ്പെടുന്നു. സ്ഥിരമായി ചെയ്യുന്ന ജോലികൾ ഓർത്തു നോക്കൂ : ഡ്രൈവിംഗ് പഠിക്കുന്ന നാളുകളിൽ ‘വേണം’ എന്നു വച്ചു ചെയ്യുന്ന സംഗതികളായ ഗിയർ മാറ്റലും ക്ലച്ച് പ്ലേയുമെല്ലാം പിന്നീട് അബോധതലത്തിൽ തന്നെ (കൂടെയിരിക്കുന്നവരോട് വർത്തമാനം പറഞ്ഞുകൊണ്ടോ പാട്ടു കേട്ട് താളം പിടിച്ചുകൊണ്ടോ ഒക്കെ) ചെയ്യാൻ നമുക്ക് കഴിയുന്നു. ഇങ്ങനെ ദീർഘകാല സ്മൃതിയായി ഉറപ്പിക്കപ്പെടുന്ന പല കാര്യങ്ങളും അബോധ സ്മൃതികളാണ്. ഹ്രസ്വകാലാടിസ്ഥാനത്തിൽ മസ്തിഷ്കത്തിൽ വന്നു വീഴുന്ന ഇത്തരത്തിലുള്ള ചില അബോധസ്മൃതികൾ പെട്ടെന്ന് ഉണർത്തപ്പെടുമ്പോഴാണു പലപ്പോഴും ദേയ്ഷാ വൂ (Deja vu) - “ശ്ശടാ, ഞാനിവിടെ മുൻപ് വന്നിട്ടുണ്ടല്ലൊ” എന്നൊരു തോന്നൽ ഉണ്ടാവുന്നത് . അതേക്കുറിച്ച് പിന്നീടൊരിക്കൽ പറയാം.

ഉറങ്ങാൻ കിടക്കുമ്പോൾ . . .

ഉറക്കത്തിനു 2 പ്രധാന ഘട്ടങ്ങളുണ്ട് - ദ്രുത നേത്ര ചലന ഘട്ടവും (Rapid Eye Movement Stage), ദ്രുത നേത്ര ചലനമില്ലാ ഘട്ടവും (Non-Rapid Eye Movement Stage). ഉറക്കത്തിലായ വ്യക്തിയുടെ കണ്ണുകൾ ദ്രുതഗതിയിൽ ചലിക്കുന്നതിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഈ വിഭജനം. തലച്ചോറിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ അളക്കുന്ന ഇ.ഇ.ജി തരംഗങ്ങളിലും ഇവതമ്മിൽ വ്യത്യാസങ്ങൾ കാണാം.
ഉറക്കത്തിലേക്ക് വീഴുന്ന ആദ്യ ഒന്നരമണിക്കൂറിനുള്ളിൽ നിങ്ങൾ REM നിദ്രാഘട്ടത്തിലെത്തുന്നു. ഈ ഘട്ടത്തിന്റെ പ്രത്യേകതയെന്താണ് ? നിങ്ങളുടെ തലച്ചോർ പൂർണ്ണമായും ‘ഉണർന്നിരി’ക്കുകയും ശരീരം ‘സ്തംഭനാവസ്ഥ’യിൽ ആയിരിക്കുകയും ചെയ്യും ! അതായത് മനസ് ഉണർന്നു പ്രവർത്തിക്കുന്നു. സ്വപ്നങ്ങൾ ഈ ഘട്ടത്തിലാണുണ്ടാവുന്നത്. അതിലെ സംഭവങ്ങളോടൊക്കെ നിങ്ങളുടെ മനസ്സ് കൃത്യമായി പ്രതികരിക്കുന്നുണ്ട്. നിങ്ങൾ മനസ്സിൽ നിലവിളിക്കുന്നു, കരയുന്നു, പൊട്ടിച്ചിരിക്കുന്നു ... പക്ഷേ... ശരീരം - അത് സ്തംഭിച്ചിരിക്കും. നിങ്ങൾക്ക് ഭയം മൂലം ‘ഓടാൻ’ തോന്നിയാലും കാലുകൾ അനങ്ങുന്നില്ല, നിലവിളിക്കാൻ തോന്നിയാലും തൊണ്ട അടഞ്ഞിരിക്കുന്നു... എന്താണിങ്ങനെ ?

നമ്മുടെ 8 മണിക്കൂർ ഉറക്കത്തിൽ ഏഴോ എട്ടോ തവണയെങ്കിലും നാം REM നിദ്രാഘട്ടത്തിൽ എത്താറുണ്ട്. ഈ അവസരങ്ങളിലെല്ലാം സ്വപ്നവും കാണും. എങ്കിലും ഉറക്കമുണരുന്ന നേരത്തോടടുത്തു കിട്ടുന്ന REM നിദ്രാഘട്ടത്തിലെ സ്വപ്നം - അവസാനം കണ്ട സ്വപ്നം - ആണ് നാം ഓർത്തിരിക്കുന്നത് എന്നു മാത്രം. REM നിദ്രാഘട്ടത്തിൽ മനസ്സിൽ വരുന്ന സംഗതികളോടെല്ലാം ശരീരം പ്രതികരിക്കാൻ തുടങ്ങിയാൽ ഭേഷായി :) ഒരു രാത്രി കൊണ്ട് നാലഞ്ചു ഒടിവും എട്ടുപത്തു ചതവും നിശ്ചയം ! അതു തടയാനുള്ള ഉപാധിയാണ് REM നിദ്രയിലെ ‘ശരീര സ്തംഭനം’.
നമ്മുടെ ഉറക്കത്തിന്റെ 75% സമയവും നാം NREM നിദ്രാഘട്ടത്തിലാണ്. ഇതിനു പിന്നെയും 4 അവാന്തര ഘട്ടങ്ങളുണ്ട്. അതേക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞാൽ ഇതു വായിക്കുന്ന നിങ്ങൾ ഉറക്കത്തിലാകുമെന്നതിനാൽ വിടുന്നു :). ഈ NREM സമയത്ത് ‘മരവിച്ച’ മനസ്സും ‘ഉണർന്ന’ ശരീരവുമാണു നമുക്ക് എന്നു പറയാം. ഈ ഘട്ടത്തിൽ സ്വപ്നങ്ങൾ തീരേ ഇല്ല എന്നുപറയാനാവില്ല. എന്നാൽ ഒന്നും ഓർക്കാനാവില്ല.

സ്വപ്ന സമാനം ഈ അനുഭവം . . .

സ്വപ്നം കാണുക 99% വും REM നിദ്രയിലാണെന്ന് പറഞ്ഞല്ലൊ. ഈ അവസ്ഥയിൽ തലച്ചോറിൽ നടക്കുന്ന ഓർമ്മ സംശോധനവും സംഭരണവുമാണു സ്വപ്നങ്ങൾക്ക് കാരണം. ഉറക്കം തുടങ്ങുമ്പോൾ തന്നെ ഇന്ദ്രിയങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള അറിവിന്റെ ഒഴുക്ക് തടയപ്പെടുന്നു. ഓഫീസ് അടച്ചിട്ടിട്ട് പണിയെടുക്കുമ്പോലെ :) ഇങ്ങനെ data in-put തടഞ്ഞുകഴിഞ്ഞാൽ തലച്ചോർ ജോലി തുടങ്ങുകയായി.

REM നിദ്രയിൽ ആകുന്ന സമയം തലച്ചോറിൽ അന്നന്ന് എത്തിയ ‘അബോധസ്മൃതികളെ’ വ്യവഹാര സ്മൃതി മണ്ഡലം (working memory) എഡിറ്റു ചെയ്യാനാരംഭിക്കുന്നു. ദീർഘകാലാടിസ്ഥാനത്തിൽ നിങ്ങൾ മനസ്സിൽ ഉണ്ടാക്കിയെടുത്ത രൂപങ്ങളും ആശയങ്ങളും ചിന്തകളുമൊക്കെ ഇതിനായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു. ഇങ്ങനെ പൂർവ്വസ്മരണകളുമായി ഒത്തുനോക്കി പുതിയ അറിവുകളെ ദീർഘകാല സ്മൃതിമണ്ഡലത്തിലേക്ക് സംഭരിക്കുന്നു (ഇടതു വശത്ത് കൊടുത്ത ചിത്രം 2*** -ലെ ദീർഘകാല സ്മൃതി മണ്ഡലത്തിൽ നിന്നുമുള്ള ഇരട്ട arrows ശ്രദ്ധിക്കുക).

ഈ പ്രക്രിയ നടക്കുമ്പോൾ മറുവശത്ത് ‘ബോധ’ സ്മൃതികളെയും പരിശോധിക്കുന്നുണ്ട്. പക്ഷേ, ഒത്തു നോക്കലിനായി ഫയലുകൾ തുറക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവയുടെ സംഭരണം നടക്കുന്നില്ല. മനസ്സിന്റെ ശ്രദ്ധ ആ ഭാഗത്തേക്ക് കേന്ദ്രീകരിക്കപ്പെടുന്നുമില്ല.
അങ്ങനെ REM നിദ്രയിൽ അബോധസ്മൃതികളുടെ ‘അസംബന്ധ’ ചിത്രങ്ങളാണ് മനസ്സിൽ ഓടിക്കളിക്കുന്നത്. ഇത് നാം മുൻ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ ഉണ്ടാക്കി വച്ചിട്ടുള്ള ‘ലോജിക്കി’ന് വിരുദ്ധമാകാം. അപ്പോൾ സംഭരിക്കപ്പെടുന്ന ഡേറ്റയിൽ വൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ ഉണ്ടാവാനും സാധ്യതയുണ്ട്. ഇതു തടയാൻ മനസ്സ് കാണിക്കുന്ന ‘പൊടിക്കൈ’ ആണ് ഈ അസംബന്ധ ചിത്രങ്ങളെ’ ഒരു സീക്വൻസിൽ കഥ പോലെ ആക്കി മാറ്റുക എന്നത് . ഇതാ ഒരു സ്വപ്നം തയ്യാർ !

തലേന്ന് പറമ്പിൽ ഒരു കയർ കണ്ട് ഒരു മില്ലി സെക്കന്റ് നേരം അതു വല്ല ഇഴജന്തുവുമായിരുന്നോ എന്ന് നിങ്ങൾ സംശയിക്കുന്നു. ആ സംശയം ഉണ്ടായി എന്ന കാര്യം പോലും നിങ്ങൾ വൈകുന്നേരമായപ്പോഴേക്കും മറന്നു പോകുന്നു. എന്നാൽ അബോധ സ്മൃതിയായി അത് തലച്ചോറിലുണ്ട്. നിദ്രയുടെ ഒരു ഘട്ടത്തിൽ ‘പറമ്പിലെ കയർ’ പൊങ്ങിവരുന്നു. മനസ്സ് ആ ‘അസംബന്ധത്തെ’ ഒരു പാമ്പാക്കി മാറ്റുന്നു. അല്പം ഭാവന ചേർത്ത് ഒരു കഥ അതിനു ചുറ്റും മെനഞ്ഞെന്നും വരാം - പാമ്പ് നിങ്ങളുടെ കട്ടിലിനടിയിൽ, പാമ്പ് നിങ്ങളുടെ കുളിമുറിയിൽ, പാമ്പ് നിങ്ങളുടെ കുഞ്ഞിനരികിൽ - നിങ്ങൾ വടിയെടുക്കാനായി തപ്പുന്നു - ഇല്ല, കൈകൾ സ്തംഭിച്ചിരിക്കുന്നു, ഉറക്കെവിളിക്കാൻ പോലുമാകുന്നില്ല.... കട്ട് ! സ്വപ്നം മാറിക്കഴിഞ്ഞു. നിങ്ങൾ ഏതോ ബന്ധുവിന്റെ കല്യാണ വീട്ടിലാണിപ്പോൾ. ബന്ധുവിനെ നിങ്ങൾക്കറിയാം, എന്നാൽ മുഖം മനസ്സിലാവുന്നില്ല. . . അല്പനേരം കഴിയുമ്പോൾ അത് കല്യാണവീടല്ല മരണവീടാണെന്ന് മനസിലാകുന്നു ..! കട്ട്..!!

ഇങ്ങനെ കാടുകയറുന്നു സ്വപ്നങ്ങൾ. ഇതിനിടെ നിങ്ങൾ ഉണർന്നാൽ അവസാനം കണ്ട സ്വപ്ന സീൻ ചിലപോൾ ഓർത്തെന്നു വരാം. ചിലപ്പോൾ എറ്റവും ഭയപ്പെടുത്തിയ സ്വപ്നം ഓർത്തു എന്നു പോലും വരില്ല. ഉണരുന്ന സമയമാണു മുഖ്യം, സ്വപ്നത്തിലെന്തായിരുന്നു എന്നതല്ല.
അബോധസ്മൃതികളാണു സ്വപ്നകാരകം എന്നു പറഞ്ഞു. അപ്പോൾ ബോധസ്മൃതികളോ ?

NREM നിദ്രാ ഘട്ടത്തിലാണു ബോധസ്മൃതികളെ പ്രധാനമായും സംശോധനം ചെയ്യുന്നതും ശേഖരിക്കുന്നതും. ബോധസ്മൃതികൾ നമ്മുടെ മനസ്സിനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ലോജിക്കലും അർത്ഥ സമ്പൂർണ്ണവുമാണ്. അതിനാൽ അവയെ ബന്ധിപ്പിക്കാൻ കഥ മെനയേണ്ട കാര്യവുമില്ല. അത്നാൽ NREM നിദ്രയിൽ സ്വപ്നങ്ങൾക്ക് സാധ്യത കുറവാണ് - തീരേയില്ലെന്നല്ല. ഈ നിദ്രാഘട്ടത്തിൽ ശരീരത്തിന്റെ പേശീ ബലവും മറ്റും സാധാരണ പോലെയാണ്. അതിനാൽ നാം ഉറക്കത്തിൽ തിരിയുകയും അടുത്ത് കിടക്കുന്നവർക്കിട്ട് തൊഴിക്കുകയും മറിയുകയുമൊക്കെ ചെയ്യും. പക്ഷേ ആ ചലനങ്ങൾ തലച്ചോറിലേക്ക് തിരികെ സിഗ്നലുകളായി വരുന്നത് ഇന്ദ്രിയ സ്മൃതീതലത്തിൽ തന്നെ തടഞ്ഞിരിക്കുന്നതിനാൽ അതൊന്നും നാം അറിയുന്നില്ല, ഉണർന്നാൽ ഓർക്കാറുമില്ല. ഉറക്കത്തിൽ നടക്കുന്ന അസുഖമുള്ളവർ അതു ചെയ്യുന്നത് NREM നിദ്രയിലാണ്. അപ്പോൾ അവരെ ഉണർത്തിയാൽ തങ്ങൾ എവിടെയാണെന്നോ എങ്ങനെ അവിടെ എത്തിയെന്നോ ഒന്നും അറിയാതെ കൺഫ്യൂഷനടിച്ചിരിക്കും. ഇതു തന്നെയാണു കിടക്കപ്പായിൽ മുള്ളുന്നവരും ചെയ്യുന്നത് :)

പിന്‍ കുറിപ്പുകൾ

* 11 ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ : അഞ്ചിന്ദ്രിയങ്ങളേ സാധാരണ പറയാറുള്ളൂ എങ്കിലും അതു ശാസ്ത്രീയമായി ശരിയല്ല. പ്രധാനപ്പെട്ട ഇന്ദ്രിയ സംവേദന രീതികൾ ഇവയാണ്: ലഘു സ്പർശം (fine touch), ഗുരുസ്പർശം (crude touch), വേദന (pain), താപം (temperature), കമ്പനം (vibration) , ശരീര/അവയവ ചലനം (positional & movement), കാഴ്ച (vision), കേൾവി (hearing), ശരീര സന്തുലനം (balance), മണം (olfaction), രുചി(gustation). ഇവയോരൊന്നിനും അവാന്തരവിഭാഗങ്ങളുമുണ്ട്.
**ചിത്രം 1 : ഉണർന്നിരിക്കുമ്പോൾ ഓർമ്മച്ചെപ്പിന്റെ പ്രവർത്തനം [ഴാങ് മോഡലിന്റെ ലളിതവൽകൃത ബ്ലോഗ് രൂപം:)]
***ചിത്രം 2 : ഉറക്കത്തിൽ ഓർമ്മച്ചെപ്പ് പ്രവർത്തിക്കുന്നതും സ്വപ്നമുണ്ടാകുന്നതും.