സങ്കടത്തിന്റെ മസ്തിഷ്ക ആഴങ്ങൾ: Deep brain stimulation അനുഭവങ്ങള്‍

തലച്ചോറിന്റെ അധോഭാഗത്തായി കാണുന്ന ഗ്രേ മാറ്ററിന്റെ ഒരു കൂട്ടമുണ്ട് - ബേയ്സല്‍ ഗാംഗ്ലിയ എന്നു വിളിക്കും. വികാരവിചാരങ്ങളുടെയും അതിനോടൊക്കെയുള്ള ജന്തുക്കളുടെ പ്രതികരണങ്ങളുടെയും ഏറ്റവും ഉയര്‍ന്നതലത്തിലെ പ്ലാനിംഗ് നടക്കുന്ന ഉന്നത ഭാഗങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള സിഗ്നലുകളെ അപഗ്രഥിച്ച് പല ഇറ്ററേഷനുകളില്‍ നിന്ന് ഒരു കൃത്യം ചെയ്യാന്‍ വേണ്ടുന്ന ശരിയായ ചലനത്തെ മുഖം/വായ/കൈകാലുകള്‍ തുടങ്ങിയ ശരീരഭാഗങ്ങളിലേക്ക് അയക്കാന്‍ അത്യാവശ്യമാണ് ബേയ്സല്‍ ഗാംഗ്ലിയ. ഈ ഭാഗത്ത് വരുന്ന സര്‍ക്കിറ്റ് പ്രശ്നങ്ങള്‍ കൊണ്ടുള്ള രോഗങ്ങളിലാണ് ഈയെഴുതുന്നവന്‍ സ്പെഷ്യലൈസ് ചെയ്യുന്നത്.

ഈ പ്രശ്നങ്ങളുടെ ഫലമായി വരുന്ന പലരോഗങ്ങളിലും (പാര്‍ക്കിന്‍സണ്‍, ഡിസ്റ്റോണിയ, ചിലതരം വിറയലുകള്‍, ബാലന്‍സിന്റെ പ്രശ്നങ്ങള്‍) ഡീപ്പ് ബ്രെയിന്‍ സ്റ്റിമുലേഷന്‍ എന്ന ഒരു ചികിത്സ 1980കള്‍ മുതല്‍ക്ക് പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. തലയൊട്ടിയില്‍ കുഞ്ഞ് തുളകളുണ്ടാക്കി അതിലൂടെ തലച്ചൊറിലേക്ക് രണ്ട് വയറുകള്‍ കടത്തി ബേസല്‍ ഗാംഗ്ലിയയുടെ ഉപഭാഗങ്ങളിലോ മറ്റു മസ്തിഷ്കഭാഗങ്ങളിലോ വളരെ കുഞ്ഞ് കറന്റ് കടത്തി വിട്ട് ചില സര്‍ക്കിറ്റുകളെ പ്രകോപിപ്പിക്കുകയും ചിലവയെ അടച്ച് പൂട്ടുകയും ഒക്കെ ചെയ്തു കൊണ്ടാണ് ഈ സംഗതി ഫലിക്കുന്നത്. ഓപ്പറേഷന്‍ കഴിഞ്ഞ് തലയിലെ മുറിവൊക്കെ ഉണങ്ങി 6 ആഴ്ച കഴിഞ്ഞാണ് രോഗി ഞങ്ങളുടെ ക്ലിനിക്കില്‍ പ്രോഗ്രാമിംഗിനായി മടങ്ങി വരുക. രണ്ട് മൂന്നു മണിക്കൂര്‍ കൊണ്ട് മസ്തിഷ്കത്തില്‍ ഫിറ്റ് ചെയ്ത വയറുകളിലെ പല കൊണ്ടാക്റ്റുകള്‍ ഞങ്ങള്‍ പല തരത്തില്‍ സ്റ്റിമുലേറ്റ് ചെയ്യുന്നു, അങ്ങനെ ഏത് കോണ്ടാക്റ്റുകള്‍ ആണ് രോഗലക്ഷണങ്ങളെ ഏറ്റവും ഫലപ്രദമായി കുറയ്ക്കുന്നത് എന്ന് നോക്കിയിട്ട് അതില്‍ നിന്ന് ചില കോമ്പിനേഷനുകള്‍ സെറ്റുചെയ്ത് രോഗിയെ മടക്കിവിടുന്നു. മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ തലാമസ്, ഇന്റേണല്‍ ഗ്ലോബസ് പാലിഡസ്, സബ്‌ തലാമിക് ഏരിയ ഒക്കെ ഇങ്ങനെ വൈദ്യുതിയാല്‍ ദ്യോതിപ്പിക്കാവുന്ന ഭാഗങ്ങളാണ്.

ഈ പണി ചെയ്ത് എത്ര പഴക്കം വന്നാലും ചില ഏരിയകളെ പ്രകോപിപ്പിക്കുമ്പോള്‍ രോഗിയില്‍ കാണുന്ന മാറ്റങ്ങള്‍ അത്ഭുതപ്പെടുത്തുന്നതാണ്. കൈകാലുകളും മുഖവും കോടുന്ന, സ്റ്റ്രോക്ക് പോലുള്ള അവസ്ഥകളെ വളരെ ചെറിയ സമയത്തേക്കാണെങ്കിലും ഉളവാക്കാന്‍ ചില ഏരിയകളെ സ്റ്റിമുലേറ്റ് ചെയ്താല്‍ സാധിക്കും. മുഖത്തേക്കും വായ/തൊണ്ട എന്നിവിടങ്ങളിലേക്കുള്ള ചില നാഡികള്‍ വരുന്ന ഏരിയകളെ തരിപ്പിച്ചാല്‍ ഉണ്ടാകുന്ന റിയാക്ഷന്‍ ആണ് എന്നെ ഏറ്റവും ആശ്ചര്യപ്പെടുത്താറ്: ചിരിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന രോഗി പെട്ടെന്ന് മൂഡ് ഔട്ട് ആകുന്നു, പിന്നെ അവാച്യമായ ഒരു വിഷാദം വരുന്നതായി അവര്‍ പറയാറുണ്ട്; ചിലര്‍ പെട്ടെന്ന് കരയും, എന്തിനു കരയുന്നു എന്നു ചോദിച്ചാല്‍ വാക്കുകള്‍ നിന്ന് തിക്കുമുട്ടുന്നത് കാണാം, സംസാരിക്കാന്‍ പറ്റുന്നില്ല എന്ന് ചിലര്‍ ആംഗ്യത്താല്‍ സൂചിപ്പിക്കും, "സങ്കടത്തിന്റെ ആഴം ഞാന്‍ കണ്ടു" എന്നാണ് ഒരാള്‍ എന്നോട് പറഞ്ഞത്.  മസ്തിഷ്കത്തെ സുഷു‌ംന നാഡിയുമായി കണക്റ്റ് ചെയ്യുന്ന ബ്രെയിന്‍സ്റ്റെം എന്ന ഭാഗത്താണ് നമ്മുടെ വികാരങ്ങളുടെ പൈപ്പ് ലൈന്‍ കണ്ട്രോള്‍. ഈ ഭാഗത്ത് സ്ട്രോക്ക് അല്ലെങ്കില്‍ മള്‍ട്ടിപ്പിള്‍ സ്ക്ലീറോസിസ് ഒക്കെ വരുന്ന ആളുകളില്‍ വികാരങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണമില്ലാതാകുന്ന അവസ്ഥയുണ്ടാവാം. നിയന്ത്രണമില്ലാത്ത പൊട്ടിച്ചിരി - പ്രത്യേകിച്ച് സന്തോഷമൊന്നും ഇല്ലാത്ത ചിരിയാണിത്; നിയന്ത്രിക്കാനാവാത്ത കരച്ചില്‍ - സങ്കടം വന്നില്ലെങ്കിലും കരയാം.

ഇതൊക്കെ നിലവില്‍ തന്നെയുള്ള മസ്തിഷ്കവിജ്ഞാനമാണ്. ക്ലിനിക്കില്‍ ഇത് സംഭവിക്കുമ്പോള്‍ കൈയ്യിലെ പ്രോഗ്രാമര്‍ ടാബ്ലെറ്റില്‍ രണ്ട് കുത്ത് മാറ്റി കുത്തി മാറ്റാവുന്ന സംഗതിയേ ഉള്ളൂ. ഡീപ്പ് ബ്രെയിന്‍ സ്റ്റിമുലേഷന്‍ കൊണ്ട് സ്ട്രോക്കൊന്നും വരാറില്ല. കറന്റ് ഓഫാക്കുക, അല്ലെങ്കില്‍ വേറേ ഇലക്ട്രോഡ് കോണ്ടാക്റ്റുകള്‍ ഉപയോഗിക്കുക. എല്ലാം പഴയ പടി.  രോഗിക്ക് കണ്ണീരൊപ്പാന്‍ ഒരു ടിഷ്യൂ കൊടുത്തിട്ട് എന്തെങ്കിലുമൊക്കെ വളിപ്പടിച്ച് അന്തരീക്ഷത്തിന്റെ കനം കുറയ്ക്കാന്‍ അധികം നേരം വേണ്ട.  പക്ഷേ  ഒറ്റയ്ക്കിരിക്കുമ്പോള്‍, ലോംഗ് ഡ്രൈവുകളില്‍ ഒക്കെ ഇത് കേറി വരും ... "സങ്കടത്തിന്റെ ആഴം". എന്താണ് ആ ആഴം?

അവാച്യമായ ചില വികാരങ്ങളെപ്പറ്റി പ്രോഫറ്റ് ഒഫ് ഫ്രിവോലിറ്റി (Abdul Latheef) FBയിൽ എഴുതുന്നത് വായിക്കുമ്പോള്‍ ഇത് പിന്നെയും അലട്ടുന്നു.

***
ഇമോഷണൽ എക്സ്പ്രഷന്റെ കണ്ട്രോൾ വളരെ കോംപ്ലിക്കേറ്റഡ് ആയ പ്രോസസ് ആണ്. ചുരുങ്ങിയത്  4-5ഏരിയകൾ എങ്കിലും മനുഷ്യരിൽ ഇന്വോൾവ്ഡ് ആണ്. വളരെ അയഞ്ഞ ഒരു വർഗ്ഗീകരണം നടത്താമെങ്കിൽ രണ്ട് ലെവലിൽ പ്രോസസുകളെ കാണാം - ഉയർന്ന ലെവലിൽ, അതായത് കോർട്ടക്‌സിന്റെ ഏരിയകളിൽ നടക്കുന്ന പ്ലാനിംഗ്; താഴ്ന്ന ലെവലിൽ, അതായത് ബ്രെയിൻസ്റ്റം, സെറിബെല്ലം എന്നിവയുടെ ലെവലിൽ നടക്കുന്ന പ്ലാനിങ്. ഉയർന്ന ലെവലിൽ നടക്കുന്ന പ്ലാനിംഗിൽ ഇമോഷന്റെ അര്ഥം എൻകോഡ് ചെയ്യപ്പെടുന്നുണ്ട് എന്നാണ് വിചാരിക്കുന്നത്. ബ്രെയിൻസ്റ്റം, സെറിബെല്ലം എന്നിവ ഈ ഇമോഷന്റെ എക്സ്പ്രെഷൻ സ്മൂത് ആക്കാനാണ് സഹായിക്കുക. ഈ ലെവലിൽ ഇമോഷന്റെ അർത്ഥത്തെയോ ക്വാളിറ്റിയെയോ വ്യക്തമാക്കുന്ന പ്രോസസിംഗ് നടക്കുന്നില്ല എന്നാണ് കരുതപ്പെടുന്നത്.

പ്രകടിപ്പിച്ച ഇമോഷൻ തിരികെ ഫീഡ് ബാക്കായി മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ പ്രജ്ഞ/അവബോധ മേഖലകളിൽ വീണ്ടും പ്രോസസ് ചെയ്യപ്പെടും. ഈ സ്റ്റേജിൽ ആണ് ചിരിക്കേണ്ടിടത് കരഞ്ഞോ, കരയേണ്ടിടത് വിതുമ്പിയാൽ മതിയോ പൊട്ടിക്കാരയാണോ എന്നൊക്കെ ഉള്ള പ്രോഗ്രാമിംഗ് വീണ്ടും നടക്കുന്നത്. ഈ ഫീഡ് ബാക്ക് ഓണ്ലൈൻ (real-time) ആണ്. മേൽ പറഞ്ഞ പൈപ്പ് ലൈൻ കണ്ട്രോൾ ഇതിനെ സമൂത് ആക്കുന്നു. കുഞ്ഞുനാൾ മുതൽ ജീവിത കാലമത്രയും ബാക്ക് ആന്റ് ഫോർത് റിയാക്ഷനുകൾ കണ്ടും പരിശീലിച്ചും ആണ് ഈ ഫീഡ്ബാക്ക് സിസ്റ്റം സ്വയം കറക്റ്റ് ചെയ്യാൻ പഠിക്കുന്നത്.

ലഹരികൾ, മരുന്ന്, ധ്യാനം, കവിത, സാഹിത്യം ഒക്കെ കൊണ്ട് ഉണ്ടാക്കാവുന്ന സ്വാധീനം സാധാരണ ഉയർന്ന ലെവലിലെ പ്രോസസിംഗിനെ ആണ് മാറ്റാറ്. ഞാൻ പറഞ്ഞ സ്റ്റിമുലേഷൻ അധോതല പ്രോസസിംഗിനെ ആണ് ബാധിക്കുക. ഇത് കാരണം ഇമോഷന്റെ ക്വാളിറ്റി, അര്ഥം എന്നിവയെ മനസിലാക്കാൻ ബ്രെയിൻ സ്റ്റിമുലേഷന്റെ സൈഡ് ഇഫക്ട് കൊണ്ടുള്ള വികാരവേലിയേറ്റത്തിനു വിധേയ ആകുന്ന വ്യക്തിക്ക് സാധിക്കില്ല.

എന്റെ ഒരു ശിക്ഷിത ഊഹം പറഞ്ഞാൽ, ഇമോഷന്റെ ക്വാളിറ്റിയെ ബോധതലത്തിലേക്ക് ഫീഡ് ബാക്ക് ചെയ്യുന്ന സർക്കിറ്റുകളെ ആകാം അധോതല ഓവർ സ്റ്റിമുലേഷൻ നിഷേധിക്കുന്നത്. തന്മൂലം ആവാം "അവാച്യമായ" അനുഭവം ആണ് ഇത് എന്നോ, "എന്തെന്നില്ലാത്ത വികാരം" ആണ് ഇത് എന്നോ ഒക്കെ പേഷ്യൻസ് ഇതിനെപ്പറ്റി പറയാറ്. വൈദ്യുതിയുടെ ഇന്റൻസിറ്റി കുറച്ച് കൊണ്ടുവന്നാൽ ഇത് മാറുന്നത് വളരെ രസകരമായ കാഴ്ചയാണ്. Makes you - the clinician - feel like a god.

(ഫെയ്‌സ്ബുക്കിൽ കുറിച്ചതിൽ നിന്ന് പകർത്തിയെഴുതിയത്)

No comments:

Post a Comment